การเลี้ยงผีนา พิธีกรรมตามความเชื่อของชาวกะเหรี่ยง

การเลี้ยงผีนา หรือพิธีลื่อพินา มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยชาวกะเหรี่ยงมีความเชื่อว่าในนาจะมีผีสิงสถิตอยู่คอยปกปักรักษาข้าว หรือสิ่งที่ปลูกอยู่ในท้องไร่ท้องนา เจริญงอกงาม อุดมสมบูรณ์ ไม่ให้เกิดภัยร้ายแรงแก่ไร่นาพืชผล และได้ผลผลิตที่ดี พิธีนี้จึงเหมือนเป็นการขอบคุณผี รวมไปถึงการขอขมาที่ได้มาใช้ที่ดิน เอาทรัพยากร ต่าง ๆ มาใช้ โดยจะมีการประกอบพิธีทุก ๆ ปี ปีละ 1 ครั้ง คือช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิต ส่วนใหญ่มักจะเลี้ยงในวันตีข้าว

ขั้นตอนพิธีกรรม การเลี้ยงผีนา

  • เจ้าของที่นาจะเตรียมเหล้า 1 ขวด ไก่ 1 คู่ (ตัวผู้ 1 ตัว ตัวเมีย 1 ตัว) หุงข้าว และเครื่องต่าง ๆ สำหรับทำอาหาร แล้วนำไปสถานที่ประกอบพิธี
  • ทำศาลเล็ก ๆ ขึ้นมาโดยชาวกะเหรี่ยงเชื่อว่าเป็นการสร้างให้ผีนามาสิงสถิตอยู่ การสร้างสารจะทำจากฟางข้าว แล้วนำของเซ่นไหว้ไปวางไว้ในศาล ประกอบไปด้วย บุหรี่ 2 มวน หมาก พลู เมี่ยง เทียนไข 2 เล่ม กรวยดอกไม้ เครื่องประดับอย่าง เช่น สร้อยเงิน หรือกำไลเงินโบราณ
  • เจ้าของนาจะนำไก่ท้อง 2 ตัว ไปเชือดคอสด ๆ คล้ายเป็นการบูชายัญ โดยให้เลือดไก่หยดลงบนศาล แล้วนำขนไก่ไปติดกับเสาของศาล จากนั้นนำไก่ไปทำความสะอาด ผ่าชำแหละ แล้วลงต้มทั้งตัวห้ามสับเป็นชิ้น ๆ
  • การเลี้ยงผีนา เมื่อไก่สุกดีแล้ว  ให้นำมาวางไว้ที่หน้าศาล พร้อมกับข้าวที่หุงไว้ 1 หยิบมือ ฉีกเอาทุกส่วนของไก่มาอย่างละหน่อย รินเหล้าใส่แก้ว นำทั้งหมดไปวางไว้บนศาล แล้วสวดบูชาผีนาซึ่งเป็นภาษากะเหรี่ยง โดยมีความหมายว่า“ขอให้ผีนานั้นจงปกป้องดูแลนาให้ดี ขอให้ได้ข้าวเหลือกินเหลือใช้ในทุก ๆ ปี”
  • ผู้ร่วมพิธี รวมไปถึงผู้ที่ช่วยตีข้าวร่วมทานอาหารไม่ว่าจะเป็นไก่ที่นำมาเลี้ยงผี เหล้า ข้าว ก็เป็นอันเสร็จพิธี

การเลี้ยงผีนา ตามความเชื่อของชาวกะเหรี่ยง ถือเป็นสิ่งที่สืบทอดมาอย่างยาวนาน โดยแต่ละที่อาจจะมีความแตกต่างกันไปบ้าง เช่น บางแห่งเลี้ยงเหล้า 1 หม้อ (1ขวด) บางแห่ง เลี้ยง 2 ขวด บางแห่งทำพิธีช่วงตีข้าว ในบางแห่งอาจทำพิธีกันในช่วง สิงหาคม รวมไปถึงอาจมีความแตกต่างจากทางภาคอีสานอยู่บ้าง แต่อย่างไรก็ตามล้วนมีจุดประสงค์เดียวกันก็คือ การขอบคุณ และขอขมาผี เพื่อที่ในปีต่อ ๆ ไปจะผลิตทางการเกษตรที่มีความอุดมสมบูรณ์ไม่มีศัตรูพืช ีมีความอุมสมบที่ในปีต่อ ๆ ไปผลิต่วงตีข้าว ในบางพื้นที่อาจทำพิหรือสภาพอากาศมาทำให้พืชผลเสียหายนั่นเอง